N-Deklination, Almancada belirli isimlerin çekiminde kullanılan bir kuraldır. Bu kural, genellikle canlı varlık isimleri (insan ve hayvan isimleri), sıfattan türetilmiş isimler ve -ist ile biten isimler için geçerlidir. N deklination’da, bu isimler genitiv, dativ ve akkusativ hallerinde sonlarına –n veya –en ekini alırlar. Örneğin, “der Student” (öğrenci) kelimesi, bu kurala uyan bir isimdir ve çekimlerde “den Studenten” şeklinde kullanılır.
Örnek: der Kollege (meslektaş)
- Nominativ Singular: der Kollege (Yalın hal / Kim?) → Meslektaş (Özne)
- Akkusativ Singular: den Kollegen (-i hali / Kimi?) → Meslektaşı (Nesne)
- Dativ Singular: dem Kollegen (-e hali / Kime?) → Meslektaşa (-e hali)
- Genitiv Singular: des Kollegen (-in hali / Kimin?) → Meslektaşın (-in hali)
- Çoğul Haller (Pulural):
- die Kollegen (Yalın hal ve -i hali / Kimler? Kimleri?) → Meslektaşlar / Meslektaşları
- den Kollegen (-e hali / Kimlere?) → Meslektaşlara
- der Kollegen (-in hali / Kimlerin?) → Meslektaşların
Neden “n-Deklination” diyoruz? Yaptığımız çekimlerde kelimelerin sonuna “n” harfi eklediğimiz için.
Ekstra bilgi:
- Deklination (İsim yani Nomen Çekimi): İsimlerin, artikellerin, sıfatların ve zamirlerin cümlenin dilbilgisel yapısına göre (ismin halleri) uğradığı değişikliğe denir.
- Konjugation (Fiil Çekimi): Fiillerin zamana, şahsa ve kipe göre form değiştirmesine denir.
✅ Almanya’da görmüşsünüzdür mektuplarda neden bu “Herr” değil de “Herrn” diye. İşte buradaki konu o sorunuza cevap olacak.
Almanca N-Deklination Temel Kuralı Nedir?
Temel kural oldukça basit: N-Deklination’a dahil olan bir isim, tekil halde Nominativ dışında ismin diğer tüm hallerinde (Genitiv, Dativ, Akkusativ) yani (-i, -e, -in hallerinde) sonuna -n veya -en eki alır.
Aşağıdaki kuralları aklınızda tutarak bir ismin bu gruba dahil olup olmadığını büyük oranda anlayabilirsiniz:
- İsim Eril (Maskulin) Olmalıdır: n-Deklination kuralı neredeyse tamamen eril (der artikelli) isimler için geçerlidir. Bu kuralın tek meşhur istisnası, nötr olan das Herz (kalp) kelimesidir; bu kelime nötr olmasına rağmen N-Deklination kurallarına göre çekimlenir.
- İsim Canlı Bir Varlığı Belirtmelidir: Bu gruptaki isimlerin çoğu, insanlar veya hayvanlar gibi canlı varlıkları ifade eder. Örneğin, “der Kollege” (iş arkadaşı), “der Student” (üniversite öğrencisi), “der Polizist” (polis) gibi kişileri belirtir. Bununla birlikte, “der Automat” gibi bazı cansız istisnalar da vadır.
- Çekim Tekil Nominativ Hariç Her Yerde Olur: Bu gruba giren bir isim, tekil yalın hal dışında, tekildeki diğer tüm hallerde (Akkusativ, Dativ, Genitiv) ve çoğulun tüm hallerinde -(e)n eki alır.
- İsmin Çoğul Hali “-n” veya “-en” ile Bitmelidir: Bu kural, bir ismin N-Deklination’a ait olup olmadığını doğrulamak için en iyi yöntemdir. N-Deklination’a tabi olan tüm isimlerin çoğul hali mutlaka “-n” veya “-en” ile biter. Örneğin:
- “der Junge” (erkek çocuk) kelimesinin çoğulu “die Jungen” (-n ile biter).
- “der Student” (üniversite öğrencisi) kelimesinin çoğulu “die Studenten” (-en ile biter).
- Ancak, “der Hund” (köpek) kelimesinin çoğulu “die Hunde” (-e ile biter), bu da “der Hund”un N-Deklination olmadığını gösterir.
Aşağıdaki tabloda der Zeuge (tanık) kelimesi üzerinden bu duruma bakalım:
| Kasus (İsmin Hali) | Singular (Tekil) | Türkçe Anlamı |
|---|---|---|
| Nominativ (kim, ne?) | der Zeuge | Tanık |
| Akkusativ (kimi, neyi?) | den Zeugen | Tanığı |
| Dativ (kime, neye?) | dem Zeugen | Tanığa |
| Genitiv (kimin, neyin?) | des Zeugen | Tanığın |
Şimdi de en klasik örnek olan “der Mann” (adam) ve “der Herr” (bay, bey, beyfendi) üzerinden bu değişimi görelim:
| Haller | normale Deklination (Normal Çekim) | Türkçesi | n-Deklination (n-Çekim) | Türkçesi |
|---|---|---|---|---|
| Nominativ | der Mann | adam | der Herr | bey/beyefendi |
| Akkusativ | den Mann | adami | den Herrn | beyi/beyefendiyi |
| Dativ | dem Mann | adam | dem Herrn | beye/beyefendiye |
| Genitiv | des Mannes | adamin | des Herrn | beyin//beyefendinin |
Ich gebe dem Herrn Müller das Buch. (Bay Müller’e kitabı veriyorum.) → Dativ
Das Geschenk ist für Herrn Schmidt. (Akkusativ)
Hangi İsimler N-Deklination Kuralına Uyar?
İşte en can alıcı soru! Hangi kelimelerin bu kurala uyduğunu bilmemiz gerekiyor. Neyse ki bu kelimeler belirli gruplar altında toplanabilir. Bu kural neredeyse tamamen eril (maskulin) isimler için geçerlidir (sadece bir tane istisna ile).
Grup 1: “-e” ile Biten Eril İsimler
Sonu “-e” ile biten ve genellikle insanları, milliyetleri veya hayvanları tanımlayan eril isimlerin büyük çoğunluğu bu gruba dahildir.
| Kategori | Örnekler |
|---|---|
| Milletler: | der Türke (Türk), der Deutsche (Alman), der Russe (Rus), der Grieche (Yunan), der Franzose (Fransız), der Pole (Polonyalı), der Chinese (Çinli)… Bu isimlere, yalın hallerinin dışında sonuna bir “n” harfi ekleriz. |
| İnsanlar (männliche Personen mit Ende -e): | der Junge (oğlan), der Kollege (meslektaş), der Kunde (müşteri), der Experte (uzman), der Neffe (yeğen), der Zeuge (tanık), der Riese (dev)… Bu isimlere, yalın hallerinin dışında sonuna bir “n” harfi ekleriz. |
| Hayvanlar (männliche Tiere mit Ende -e): | der Affe (maymun), der Löwe (aslan), der Hase (tavşan), der Bulle (boğa), der Rabe (kuzgun)… Bu isimlere, yalın hallerinin dışında sonuna bir “n” harfi ekleriz. |
Grup 1 için Örnek Cümleler:
“der Türke” kelimesinin n-Deklination Çekimi
İsmin Hali Fiil “der Türke” (Tekil) Örnek Cümle Nominativ sein (olmak) der Türke Er ist der Türke. (O, Türk’tür.) Akkusativ lieben (sevmek) den Türken Sie liebt den Türken. (O, Türk’ü seviyor.) Dativ helfen (yardım etmek) dem Türken Ich helfe dem Türken. (Ben, Türk’e yardım ediyorum.) Genitiv des Türken
(Normalde bunun “Türkes” olması gerekirdi ancak n-deklination nedeniyle “Türken” oldu.Das Auto des Türken ist neu. (Türk’ün arabası yeni.)
- Der Polizist befragt den Zeugen. (Polis, (erkek) tanığı sorguluyor.) → Akkusativ
- Ich spiele mit dem Löwen nicht. (Aslanla oynamıyorum.) → Dativ
- Ich frage den Kollegen, ob er Zeit hat. (Akkusativ)
- Wir helfen dem Kunden bei seinem Problem. (Dativ)
- Das Auto des Türken ist neu. (Genitiv)
- Die Kinder schauen dem Löwen im Zoo zu. (Dativ)
Grup 2: Belirli Son Eklere Sahip Eril İsimler
Bu isimler genellikle meslekleri veya kişileri tanımlar ve sonlarına yine –n veya –en alırlar.
| Son Ek | Örnekler |
|---|---|
| and, -ant, -ent | der Doktorand (doktora öğrencisi), der Elefant (fil), der Lieferant (tedarikçi), der Praktikant (stajyer), der Absolvent (mezun), der Student (öğrenci), der Dozent (öğretim görevlisi), der Patient (hasta), der Präsident (başkan), der Assistent (asistan), der Produzent (üretici)… |
| -at, -et: | der Automat (otomat), der Bürokrat (bürokrat), der Diplomat (diplomat), der Kandidat (aday), der Soldat (asker), der Poet (şair), der Prophet (peygamber)… |
| -ist | der Journalist (gazeteci), der Polizist (polis), der Spezialist (uzman), der Terrorist (terörist), der Tourist (turist), der Kapitalist (kapitalist)… |
| -oge, -graf, -soph | der Biologe (biyolog), der Pädagoge (eğitimci), der Psychologe (psikolog), der Fotograf (fotoğrafçı), der Biograf (biyografi yazarı), der Philosoph (filozof)… |
Grup 2 için Örnek Cümleler:
- Kennst du den Journalisten, der den Artikel geschrieben hat?(Makaleyi yazan gazeteciyi tanıyor musun?) (Akkusativ)
- Der Löwe greift den Elefanten an. (Aslan, file saldırıyor.) (Akkusativ)
- Der Arzt hilft dem Patienten bei der Untersuchung. (Doktor, hastaya muayenede yardım ediyor.) (Dativ)
- Ich gebe dem Studenten das Buch zurück.(Kitabı öğrenciye geri veriyorum.) (Dativ)
- Die Rede des Präsidenten war sehr beeindruckend.(Başkanın konuşması çok etkileyiciydi.) (Genitiv)
- Das ist die Kamera des Fotografen.(Bu, fotoğrafçının kamerasıdır.) (Genitiv)
Grup 3: Belirli Bir Eki Olmayan Diğer Eril İsimler
Yukarıdaki gruplara tam olarak uymayan ancak n-Deklination kuralını takip eden bazı çok önemli eril isimler var. Bunları ezberlemek en iyisidir:
- der Nachbar: Komşu
- der Bär: Ayı
- der Bauer: Çiftçi
- der Fürst: Prens, Hükümdar
- der Graf: Kont
- der Held: Kahraman
- der Herr: Bey, Efendi
- der Architekt: Mimar
- der Mensch: İnsan
- der Fotograf: Fotoğrafçı
- der Prinz: Prens
- der Ungar: Macar
Grup 3 için Örnek Cümleler:
- Das ist das Auto des Nachbarn. (Bu, komşunun arabası.) → Genitiv
- Ich habe den Nachbarn gestern im Supermarkt gesehen. (Akkusativ)
- Die Geschichte handelt von einem Helden. (Dativ)
Özel Durumlar (İstisnalar):
N-Deklination’a (yani yukarıdaki kurallara tabi olmayıp) n-Deklination olanlar şunlar:
Özel Durum 1: Tek Nötr İstisna “das Herz” ❤️
n-Deklination’da her şeyin artikeli der olmasına rağmen tek bir şeyin artikeli nötr yani das‘tır. Bu kelime das Herz‘dir (kalp). Eril (der) olmayıp, tek n-Deklinationa tabi olan kelime ❤️.
- Özelliği: “das Herz” kelimesi Akkusativ tekilde ek almaz! Sadece Dativ ve Genitiv tekilde N-Deklination’a uyar.
- Nominativ ve Akkusativ hallerinde değişmez.
- Dativ’de -en, Genitiv’de ise karışık çekim gibi -ens eki alır.
İşte das Herz çekim tablosu:
| İsmin Hali (Kasus) | Artikelli Çekim | Türkçe Anlamı |
| Nominativ (yalın hal) | das Herz | Kalp |
| Akkusativ (-i hali) | das Herz | Kalbi |
| Dativ (-e hali) | dem Herzen | Kalbe |
| Genitiv (-in hali) | des Herzens | Kalbin |
Cümlelerle örnekler:
| Hal (Kasus) | Tekil (Singular) | Örnek Cümle |
| Nominativ | das Herz | Das Herz schlägt schnell. |
| Akkusativ | das Herz (Ek YOK!) | Der Arzt untersucht das Herz. |
| Dativ | dem Herzen | Er spricht von ganzem Herzen. |
| Genitiv | des Herzens | Ein gebrochenes Herz ist ein Fall für die Poesie, nicht für die Chirurgie. |
(Gemischte Deklination): Genitiv’de Ekstra “-s” Alanlar
Birkaç eril isim, n-Deklination kuralına uyar ANCAK GENİTİV‘de hem “-n” hem de normal Genitiv eki olan “-s“yi birlikte alarak “-ns“ ile biterler.
Not: Hani “s” harfi gelmiyordu? şeklinde sorunuzu duyar gibiyim. Evet, normalde gelmez ancak bu bir istisna. Bazı soyut isimlerde “-s” harfi geliyor.
Bu yüzden bu çekime “karışık çekim” (Gemischte Deklination) deriz.
- der Name (İsim) [des Namens]
- der Friede (barış) [des Friedens]
- der Buchstabe (harf) [des Buchstabens]
- der Gedanke (düşünce)…
- der Glaube (inanç)…
- der Name (isim)…
- der Wille (irade)…
“der Name” Çekim Tablosu: Bu tablo, “Karışık Çekim” (Gemischte Deklination) grubuna ait olan der Name kelimesinin tüm hallerdeki kullanımını gösteriyor. Özellikle Genitiv halde aldığı -ns ekine dikkat edin.
| Hal (Kasus) | Tekil (Singular) | Örnek Cümle (Türkçesi ile) |
| Nominativ | der Name | Der Name ist kompliziert. (İsim karmaşık.) |
| Akkusativ | den Namen | Ich kann mir den Namen nicht merken. (İsmi aklımda tutamıyorum / hatırlayamıyorum.) |
| Dativ | dem Namen | Ich gebe dem neuen Namen eine Chance. (Yeni isme bir şans veriyorum.) |
| Genitiv | des Namens | Der Ursprung des Namens ist unbekannt. (İsmin kökeni bilinmiyor.) |
N-Deklination’da Dikkat Edilmesi Gerekenler
İstisna 1: Sonu “-or” ile Biten Eril İsimler (Yaygın Tuzak!)
Çoğulları genellikle “-en” ile bitmesine rağmen, sonu -or ile biten eril isimler (der Autor, der Doktor, der Professor) n-Deklination değildir. Bu kelimeler tekil haldeyken ismin diğer hallerinde (Akkusativ, Dativ, Genitiv) -n eki almazlar.
- Doğru Kullanım: Ich sehe den Autor. (Yazarı görüyorum.)
- Yanlış Kullanım: Ich sehe den Autoren.
İstisna 2: Artikelsiz Kullanım
Bazen, n-Deklination grubundan bir kelimeyi genel bir anlamda, artikelsiz kullandığımızda, o sihirli -n ekini almadığını görürüz. Bu durum özellikle kalıplaşmış ifadelerde karşımıza çıkar.
- Örnek: die Beziehung zwischen Mensch und Natur. (İnsan ve doğa arasındaki ilişki.)
- Karşılaştırma (Artikelli): die Beziehung zwischen dem Menschen und der Natur. (İnsan ve doğa arasındaki ilişki.)
N-Deklination’da Herr ve Herrn
Mektubun Çözümü (Neden böyle doldurduk?)
- An Herrn Krause: Adres bloğunda birine gönderim yapıldığı için Akkusativ veya Dativ kabul edilir ve Herr kelimesi -n eki alır.
- Sehr geehrter Herr__ Krause,: Kritik istisna! Mektup başındaki hitapta Herr kelimesi Nominativ (yalın hal) kabul edilir ve asla -n eki almaz.
- des Kollegen: Genitiv. “Meslektaşın…” anlamında, des artikeliyle birlikte Genitiv olduğu için -n alır.
- Dieser Mensch__: Nominativ. Cümlenin öznesi olduğu için yalın haldedir ve ek almaz.
- einen Helden: Akkusativ. “Bir kahramanı oynamak” (einen … spielen) fiilinden dolayı Akkusativ’dir ve -en alır.
- dem zuständigen Agenten: Dativ. mit edatı her zaman Dativ gerektirdiği için -en alır.
- Der Namens: Karışık Çekim (Gemischte Deklination) istisnası! der Name kelimesi Genitiv’de hem -n hem de -s alarak -ns şeklinde yazılır.
- ich bin Ihr wichtigster Kunde__: Çok önemli bir kural! sein (olmak) fiilinden sonra gelen isim her zaman Nominativ (yalın hal) olur. Bu nedenle Kunde kelimesi burada ek almaz.
- Ihr junger Praktikant__: Nominativ. Bu cümlenin öznesi olduğu için ek almaz.
- (zu diesem komplizierten) Künstler__: der Künstler kelimesi der Lehrer, der Fahrer gibi güçlü çekime (starke Deklination) aittir ve n-Deklination’a girmez. Dativ’de ek almaz. Bu bir tuzak soruydu!
- den Praktikanten: Akkusativ. wen schicken? (kimi göndermek?) sorusunun cevabı olduğu için Akkusativ’dir ve -en alır.
Almanca öğrenmek ABC kadar kolay! 🇩🇪 ❤️ 🇹🇷
AlmancaABC‘de videolar, A1, A2, B1 konu anlatımları, kelime listeleri ve Almanca öğrenmek için ihtiyacın olan her şey seni bekliyor!
Hemen takip et, değişimi fark et!