Almanca’daki “dieser“, “diese” ve “dieses” kelimeleri “bu” anlamına gelir. Bunlar işaret sıfatlarıdır (veya işaret zamirleri olarak da kullanılabilirler) ve bir şeyi işaret etmek, göstermek için kullanılırlar. Ancak Almanca’da isimlerin cinsiyetleri (Genus) olduğu için “bu” kelimesi de ismin cinsiyetine, hallerine ve sayısına göre farklı formlara girer.
- “der” artikeline sahipse Welcher Mann… Kısa Cevap: “Dieser” olur.
- “das” artikeline sahipse Welches Hemd… Cevap: “Dieses” olur.
- “die” artikeline sahipse Welche Jacke… Cevap: “Diese” olur.
- Çoğul “die” artikeline sahip olursa Welche Schuhe… Cevap: “Diese” olur.
Dieser, Diese, Dieses Tablosu:
| Hal (Kasus) | Eril (Maskulin) Tekil | Dişil (Feminin) Tekil | Nötr (Neutrum) Tekil | Çoğul (Plural) |
|---|---|---|---|---|
| Nominativ (Yalın Hal) | dieser | diese | dieses | diese |
| Akkusativ (-i Hal) | diesen | diese | dieses | diese |
| Dativ (-e Hal) | diesem | dieser | diesem | diesen |
| Genitiv (-in Hal) | dieses | dieser | dieses | dieser |
Ayrıntılı bilgiler:
- Temel Formlar: Nominativ hallerdeki “dieser, diese, dieses, diese” temel formlardır.
- Artikel Benzerliği: “Dieser/diese/dieses” kelimelerinin çekimi, belirli artikel olan “der, die, das” artikellerine çok benzer. Aslında, bu kelimeler belirli artikellerden türemiştir. Çekim örüntüsü neredeyse aynıdır.
- Çoğul Dativ “n” Eki: Çoğul Dativ halinde isim genellikle “-n” eki alır (eğer isim kendiliğinden “-n” ile bitmiyorsa). “Dieser” kelimesinin çoğul Dativ formu olan “diesen” de bu “-n” ekini taşır.
- Genitiv Kullanımı Azalıyor: Genitiv hali günlük konuşmada giderek daha az kullanılıyor ve yerine Dativ veya “von + Dativ” yapıları tercih ediliyor. Ancak yine de Genitiv’i bilmek önemli, özellikle yazılı metinlerde ve resmi durumlarda karşınıza çıkacaktır.
Dieser
- Anlamı: Bu (eril tekil)
- Türkçe karşılığı: Bu
- Kullanımı: Eril (maskulin) cinsiyetteki tekil isimlerle kullanılır. Hatırlarsanız, eril isimlerin artikeli “der” idi.
Örnekler:
- Dieser Mann (Bu adam) – “Mann” (adam) eril bir isimdir.
- Dieser Tisch (Bu masa) – “Tisch” (masa) eril bir isimdir.
- “Welcher Mann?” (Hangi adam?) Cevap: “Dieser Mann.” (Bu adam.) veya kısaca “Dieser.” (Bu.)
“Dieser” kelimesinin eril tekil isimlerle farklı hallerde nasıl değiştiğini aşağıdaki tabloda görebilirsiniz:
| Hal (Kasus) | Örnek Cümle | Türkçe Açıklaması |
|---|---|---|
| Nominativ | Dieser Mann ist freundlich. | Bu adam arkadaş canlısı. (Cümlenin öznesi, yalın halde) |
| Akkusativ | Ich sehe diesen Mann. | Ben bu adamı görüyorum. (Görülen nesne, belirtme halinde) |
| Dativ | Ich helfe diesem Mann. | Ben bu adama yardım ediyorum. (Yardım edilen kişi, yönelme halinde) |
| Genitiv | Das Auto dieses Mannes ist neu. | Bu adamın arabası yeni. (İyelik ilişkisi, tamlayan halinde) |
Eril isimlerin çoğul haliyle kullanımı ise aşağıdaki gibidir:
| Hal (Kasus) | Örnek Cümle | Türkçe Açıklaması |
|---|---|---|
| Nominativ | Diese Männer sind freundlich. | Bu adamlar arkadaş canlısı. (Cümlenin öznesi, çoğul ve yalın halde) |
| Akkusativ | Ich sehe diese Männer. | Ben bu adamları görüyorum. (Görülen nesneler, çoğul ve belirtme halinde) |
| Dativ | Ich helfe diesen Männern. | Ben bu adamlara yardım ediyorum. (Yardım edilen kişiler, çoğul ve yönelme halinde) |
| Genitiv | Die Autos dieser Männer sind neu. | Bu adamların arabaları yeni. (İyelik ilişkisi, çoğul tamlayan halinde) |
Diese
- Anlamı: Bu (dişil tekil ve çoğul)
- Türkçe karşılığı: Bu
- Kullanımı:
- Dişil (feminin) cinsiyetteki tekil isimlerle kullanılır. Dişil isimlerin artikeli “die” idi.
- Çoğul (plural) isimlerle kullanılır. Çoğul isimlerin artikeli de “die” idi.
Örnekler (tekil dişil):
- Diese Frau (Bu kadın) – “Frau” (kadın) dişil bir isimdir.
- Diese Jacke (Bu ceket) – “Jacke” (ceket) dişil bir isimdir.
- “Welche Lampe?” (Hangi lamba?) Cevap: “Diese Lampe.” (Bu lamba.) veya kısaca “Diese.” (Bu.)
Örnekler (çoğul):
- Diese Kinder (Bu çocuklar) – “Kinder” (çocuklar) çoğul bir isimdir.
- Diese Schuhe (Bu ayakkabılar) – “Schuhe” (ayakkabılar) çoğul bir isimdir.
- “Welche Bücher?” (Hangi kitaplar?) Cevap: “Diese Bücher.” (Bu kitaplar.) veya kısaca “Diese.” (Bunlar.)
“Diese” kelimesinin dişil tekil isimlerle farklı hallerde nasıl değiştiğini aşağıdaki tabloda görebilirsiniz:
| Hal (Kasus) | Örnek Cümle | Türkçe Açıklaması |
|---|---|---|
| Nominativ | Diese Frau ist freundlich. | Bu kadın arkadaş canlısı. (Cümlenin öznesi, yalın halde) |
| Akkusativ | Ich sehe diese Frau. | Ben bu kadını görüyorum. (Görülen nesne, belirtme halinde) |
| Dativ | Ich helfe dieser Frau. | Ben bu kadına yardım ediyorum. (Yardım edilen kişi, yönelme halinde) |
| Genitiv | Das Auto dieser Frau ist neu. | Bu kadının arabası yeni. (İyelik ilişkisi, tamlayan halinde) |
“Diese” kelimesinin çoğul isimlerle (cinsiyetten bağımsız) farklı hallerde nasıl değiştiğini aşağıdaki tabloda görebilirsiniz:
| Hal (Kasus) | Örnek Cümle | Türkçe Açıklaması |
|---|---|---|
| Nominativ | Diese Kinder spielen. | Bu çocuklar oynuyor. (Cümlenin öznesi, çoğul ve yalın halde) |
| Akkusativ | Ich sehe diese Kinder. | Ben bu çocukları görüyorum. (Görülen nesneler, çoğul ve belirtme halinde) |
| Dativ | Ich helfe diesen Kindern. | Ben bu çocuklara yardım ediyorum. (Yardım edilen kişiler, çoğul ve yönelme halinde) |
| Genitiv | Die Spielzeuge dieser Kinder sind bunt. | Bu çocukların oyuncakları renkli. (İyelik ilişkisi, çoğul tamlayan halinde) |
Dieses
- Anlamı: Bu (nötr tekil)
- Türkçe karşılığı: Bu
- Kullanımı: Nötr (nötrum) cinsiyetteki tekil isimlerle kullanılır. Nötr isimlerin artikeli “das” idi.
Örnekler:
- Dieses Kind (Bu çocuk) – “Kind” (çocuk) nötr bir isimdir.
- Dieses Auto (Bu araba) – “Auto” (araba) nötr bir isimdir.
- “Welches Buch?” (Hangi kitap?) Cevap: “Dieses Buch.” (Bu kitap.) veya kısaca “Dieses.” (Bu.)
“Dieses” kelimesinin nötr tekil isimlerle farklı hallerde nasıl değiştiğini aşağıdaki tabloda görebilirsiniz:
| Hal (Kasus) | Örnek Cümle | Türkçe Açıklaması |
|---|---|---|
| Nominativ (Yalın Hal) | Dieses Kind lacht. | Bu çocuk gülüyor. (Cümlenin öznesi, yalın halde) |
| Akkusativ (-i Hal) | Ich sehe dieses Kind. | Ben bu çocuğu görüyorum. (Görülen nesne, belirtme halinde) |
| Dativ (-e Hal) | Ich spiele mit diesem Kind. | Ben bu çocukla oynuyorum. (Birlikte oynanan kişi, dolaylı tümleç gibi – Almancada Dativ) |
| Genitiv (-in Hal) | Das Spielzeug dieses Kindes ist bunt. | Bu çocuğun oyuncağı renkli. (İyelik ilişkisi, tamlayan halinde) |
Özetle
- Eril tekil isimler için: “dieser”
- Dişil tekil ve çoğul isimler için: “diese”
- Nötr tekil isimler için: “dieses”
“Dieser, diese, dieses” kelimelerinin hallere göre aldığı tipik son ekleri aşağıdaki tabloda özetlenmiştir. Bu tablo, genel bir kural olarak akılda tutulabilir:
| Haller | Eril (Maskulin) | Nötr (Neutrum) | Dişil (Feminin) | Çoğul (Plural) |
|---|---|---|---|---|
| Nominativ | -r (dieser) | -s (dieses) | -e (diese) | -e (diese) |
| Akkusativ | -n (diesen) | -s (dieses) | -e (diese) | -e (diese) |
| Dativ | -m (diesem) | -m (diesem) | -r (dieser) | -n (diesen) |
| Genitiv | -s/-es (dieses/dieses Mannes) | -s/-es (dieses/dieses Kindes) | -r (dieser) | -r (dieser) |
Bu tablo, “dieser, diese, dieses” işaret sıfatlarının ve aynı zamanda belirli artikel olan “der, die, das” kelimelerinin de hallere göre aldığı son eklerdeki benzerliği göstermektedir. Bu benzerlik, Almanca’da cinsiyet ve hal bilgisini akılda tutmak için faydalı bir ipucudur.
Ek Bilgiler: Demonstrativ Zamir ve Zaman İfadeleri
“Dieser, diese, dieses” kelimeleri sadece isimlerle birlikte kullanılan işaret sıfatları (Demonstrativartikel) olmakla kalmaz, bazen de isim olmadan tek başlarına işaret zamiri (Demonstrativpronomen) olarak da kullanılabilirler. Bu durumda da hallere göre çekimleri aynı şekilde devam eder.
İşaret Zamiri (Demonstrativpronomen) Olarak Kullanımı:
- Bir soruya cevap verirken, daha önce bahsedilmiş bir şeyi tekrar etmek yerine zamir olarak kullanılabilirler.
- Cümlede isim olmadan, doğrudan “bu” veya “bunlar” anlamında bir şeyi işaret etmek için kullanılırlar.
Örnekler:
- “Hangi ekmeği istersiniz?” – “Şunu verin bana: dieses.” (Şuradaki – ekmek kastedilerek)
- “Bu kazağı nasıl buldun?” – “Ben diğerini tercih ederim: diesen.” (Diğer kazak kastedilerek)
- “Hangi otobüsle geldin?” – “Mit diesem.” (Bu otobüs ile – Otobüsün numarası veya rengi belirtilmeden sadece işaret edilerek)
Zaman İfadelerinde Kullanımı:
“Dieser, diese, dieses” kelimeleri zaman ifadelerinde kullanıldığında “şu anki, mevcut” anlamını katarlar. Bu durumda “bu hafta,” “bu ay,” “bu yıl” gibi ifadelerde güncel zaman dilimini vurgularlar.
Örnekler:
- “Tatil ne zaman başlıyor?” – “Diese Woche.” (Bu hafta – yani içinde bulunduğumuz hafta)
- “Paranı ne zaman alacaksın?” – “Ende dieser Woche.” / “Ende dieses Monats.” (Bu haftanın sonunda / Bu ayın sonunda – mevcut hafta/ay kastediliyor)
- “Eğitimin ne kadar daha sürecek?” – “Bis Ende dieses Jahres.” (Bu yılın sonuna kadar – mevcut yıl kastediliyor)
Unutmayalım ki bu ayrım sadece Almanca’ya özgü bir durum. Türkçe’de böyle bir cinsiyet ayrımı olmadığı için “bu” kelimesi her durumda aynı şekilde kullanılır.