Almancada bazı edatlar cümlede kendilerinden sonra gelen ismi Akkusative zorlar. Bu sayfada, en sık kullanılan edatları, anlam alanlarını, tipik örnekleri ve pratik alıştırmaları tek yerde bulacaksınız.
Peki Edat nedir? Almanca edat (die Präposition), kelimeleri birbirine bağlayan ve cümlenin zaman, yer, sebep gibi unsurları arasındaki ilişkiyi gösteren, tek başına anlamı olmayan ancak eklediği cümleye anlam katan bir kelime türüdür. Tıpkı Türkçedeki “-de, -da, -e, -a, -den, -dan” gibi ekler gibi işlev görürler.
İşte Akkusativ alan edatlar ve anlamları (kısa notlarla):
- bis → -e/-a kadar; -ceye kadar; -a dek
- durch → içinden; arasından; boyunca; aracılığıyla/vasıtasıyla; (edilgende) nedeniyle
- für → için; lehine; süre için; fiyatına
- gegen → -e karşı; -e doğru; yaklaşık (saat/sayı)
- ohne → -sız/-siz; olmadan
- um → etrafında/çevresinde; saat …’te; … kadar (um 2% steigen: yüzde 2 artmak)
- entlang* → boyunca (çoğunlukla ismin ardından: den Fluss entlang)
- wider → -e karşı, aykırı (daha edebî/resmî; “gegen”in yerine sınırlı kullanılır)
Notlar:
- entlang genelde isimden sonra gelir ve Akkusativ ister: den Weg entlang.
- wider günlük dilde nadirdir (ör. wider Erwarten, wider Willen); çoğu durumda gegen tercih edilir.
Akkusativ ile kullanılan edatlar hakkında bilinmesi gerekenler
- Akkusativ nesnelerde artikel değişir: der → den, ein → einen; die/das değişmez.
- bis sıklıkla saat, gün, sayı ve yer sınırı bildirir; tek başına ya da başka bir edatla birlikte kullanılabilir: bis Montag, bis 17:00 Uhr, bis nach Köln.
- durch fiziksel bir geçişi ya da edilgen yapılarda nedeni/etmeni vurgular.
- für alıcıyı, amaca hizmet eden şeyi, fiyatı ya da süreyi belirtir.
- gegen yaklaşık zaman/sayı, karşı oluş, temas anlamı taşır.
- ohne bir unsurun yokluğunu anlatır; çoğu kez artikelsiz bir isimle gelir.
- um saatle beraber, etrafında/çevresinde ve yaklaşık artış-azalışlarda kullanılır; um … herum çevresinden dolaşmak anlamı verebilir.
- entlang doğrultu ve paralellik bildirir; genellikle ismin ardından gelir: den Fluss entlang.
bis (yer/sınır, zaman, sayılar)
- Der Zug fährt nur bis Aachen. (Tren yalnızca Aachen’a kadar gider.)
- Die Sitzung dauert bis 17:00 Uhr. (Toplantı saat 17:00’ye kadar sürer.)
- Er kann schon bis hundert zählen. (Yüz’e kadar sayabiliyor.)
durch (içinden, aracılığıyla; edilgen neden)
- Wir gehen durch den Park. (Parkın içinden geçiyoruz.)
- Durch ständiges Rauchen steigt das Risiko. (Sürekli sigara içmek nedeniyle risk artar.)
für (için, süre, fiyat, amaç)
- Ich habe etwas für dich. (Senin için bir şeyim var.)
- Er bleibt für drei Tage. (Üç gün kalıyor.)
- Das Haus ist für 250.000 Euro zu verkaufen. (Ev 250.000 Euroya satılık.)
gegen (–e karşı; yaklaşık zaman/sayı; temas)
- Das Auto prallte gegen den Baum. (Araba ağaca çarptı.)
- Die Pressekonferenz ist gegen 17 Uhr. (Basın toplantısı saat 17 civarı.)
- Die Kosten liegen gegen 3.000 Euro. (Maliyet yaklaşık 3.000 Euro.)
ohne (–sız/–siz, yokluk)
- Ohne Geld fahre ich nicht. (Parasız gitmem.)
- Er kommt ohne seine Frau. (Eşi olmadan geliyor.)
- Ohne Uhr fühle ich mich unwohl. (Saatim olmadan rahatsız hissediyorum.)
um (saat; çevresinde; değişim miktarı)
- Der Unterricht beginnt um 8:30 Uhr. (Ders saat 8:30’da başlar.)
- Gehen Sie um die Ecke. (Köşeyi dönünüz.)
- Die Preise steigen um 1,75 %. (Fiyatlar yüzde 1,75 artar.)
- Fahren Sie um den Stau herum. (Tıkanıklığın etrafından dolaşın.)
entlang (boyunca, paralelinde)
Yaygın kullanımda isimden sonra gelir ve Akkusativ alır.
- Wir gehen den Rhein entlang. (Ren boyunca yürüyoruz.)
- Fahren Sie diesen Weg entlang bis zur zweiten Kreuzung. (İkinci kavşağa kadar bu yol boyunca gidin.)
Akkusativ ile Edatlar Üzerine Alıştırmalar
A) Boşluk Doldurma (doğru edatı belirleyin)
1) Wir fahren ___ Berlin. (bis/um)
2) Gehst du ___ den Park oder außen herum? (durch/ohne)
3) Der Termin ist ___ 15 Uhr. (um/für)
4) Ich habe ein Geschenk ___ dich. (für/gegen)
5) Das Auto fuhr ___ die Mauer. (gegen/durch)
6) Er kommt heute ___ seine Kinder. (ohne/für)
7) Die Preise sanken ___ 2 %. (um/gegen)
8) Wir spazieren die Allee ___ . (entlang/durch)
B) Çeviri (Türkçeden Almancaya Çevirin)
- Tren Köln’e kadar gider.
- Kedimiz pencereden içeri geliyor.
- Üç gün için Berlin’deyim.
- Saat 6’da buluşuyoruz.
- Nehir boyunca bisiklete biniyoruz.
C) Mini Test (çoktan seçmeli)
1) Hangi cümle doğrudur?
a) Wir gehen den Park um. b) Wir gehen durch den Park.
2) Yaklaşık zamanı ifade eden edat hangisi?
a) für b) gegen
3) Saat bildirirken kullanılan edat?
a) um b) bis
4) Yokluk (–sız/–siz) anlamı veren edat?
a) ohne b) durch
5) Doğru kullanım hangisi?
a) den Fluss entlang b) entlang den Fluss (günlük dil için)
Cevap Anahtarı
A) 1) bis 2) durch 3) um 4) für 5) gegen 6) ohne 7) um 8) entlang
B) Örnek yanıtlar:
Der Zug fährt bis Köln. (Tren Köln’e kadar gider.)
Unsere Katze kommt durch das Fenster hinein. (Kedimiz pencereden içeri geliyor.)
Ich bin für drei Tage in Berlin. (Üç gün için Berlin’deyim.)
Wir treffen uns um 6 Uhr. (Saat 6’da buluşuyoruz.)
Wir fahren den Fluss entlang mit dem Fahrrad. (Nehir boyunca bisiklete biniyoruz.)
C) 1) b 2) b 3) a 4) a 5) a