Dativ

Almanca yolculuğunuzda Dativ konusuna hoş geldiniz. Başta biraz karmaşık gelebilir, ama endişelenmeyin – adım adım, örneklerle ve pratik ipuçlarıyla kolayca öğreneceksiniz. Hazırsanız başlayalım!

Almanca “Dativ” (Datif), “ismin -e hali” veya “Yönelme Hâli” anlamına gelir. Dativ aşağıdaki sorularla bulunur.

• Wem (kime) sorusu için Yönelme Hali (-e, -a) anlamına gelir. Hans’a, Ahmet’e, Aylin’e, Kübra’ya, Lina’ya gibi…
• Wo (nerede) sorusu için Bulunma Hali (-de, –da) anlamını verir. Örneğin: Evde, arabada, okulda gibi…

Başka bir deyişle;

• İsmin -e hali anlamına gelmekte,
• Cümlede eylemin kime yapıldığını belirtmekte (yani fiilden etkilenen kişiyi veya nesneyi göstermekte),
• Ve artikellerin değişikliğiyle elde edilmektedir. Örneğin, Nominativ’i “der” artikel, Dativ halinde “dem” şeklini alır. Herhangi bir cümlede, Dativ’in olup olmamasını fiiller veya Dativ alan edatlar belirler. Ayrıca artikeller ile doğrudan bağlantılı bir konudur.

Kelimeleri belirtme, yönelme, bulunma ve ayırma bakımından tanımlayan durumlara “isimin halleri” diyoruz ve Dativ de onlardan biri. İşte Almancada ismin 4 hali: ⬇️

• der Nominativ (ismin yalın hali / sözlüklerdeki görünen hali (normal hali)
• der Akkusativ (belirtme hali / ismin -i hali)
• Buradasınız: der Dativ (yönelme hali / ismin -e hali)
• der Genitiv (tamlayan durumu / ismin -in hali)

Dativ (yönelme hali / ismin -e hali) Nasıl Bulunur

• wo: nerede, neresi
• wem: kime

Dativ’i bir cümle içinde bulmak için, “wo” (nerede) ve “wem” (kime) soruları sorulur. Bu soruların cevapları, Dativ’in kullanımını ve hangi kelimenin Dativ halinde olduğunu belirlememize yardımcı olur.

Örneğin, “Ich gebe dem Lehrer einen Apfel” cümlesinde, “wem” sorusu “dem Lehrer” cevabını verir ve bu, “lehrer” kelimesinin Dativ halinde olduğunu gösterir. Benzer şekilde, “Ich schreibe meiner Mutter einen Brief” cümlesinde “wem” sorusunun cevabı “meiner Mutter” olduğundan, “Mutter” kelimesi Dativ halinde kullanılmıştır.

Türkçe’de Akkusativ ile Dativ

Biliyorsunuz Türkçede de hal ekleri vardır. Durum ile hal aynı anlama gelir. Cümlenin ögeleriyle eylem ve özne arasında anlamca bağlantı kuran eklere durum veya hal eki denir.

Türkçe hal ekleri:

• Yalın Hal: Son eki olmayan isimlerin durumudur. Hal eki yoktur.
• Yönelme ekleri: -e, -a
• Belirtme veya Yükleme Hali: -ı, -i, -u, -ü
  • (Almanlar buna belirtme hali veya ismin -i hali (Akkusativ) diyorlar ve “was” (neyi, ne), “wen” (kimi), “wohin” (nereye) sorusu ile buluyorlar)
• Ayrılma ekleri:  -de, -den, -te, -ten
• Bulunma ekleri: -de, -da, -te, -ta:
  • (Almanlar buna yönelme hali veya ismin -e hali (Dativ) diyorlar ve “wem” (kime), “wo” (nerede) sorusu ile buluyorlar)

❗❗❗Burada bir fark gördüyseniz muhtemelen şunu düşünmüşsünüzdür: “Ama Türkçe’deki hallerle, Almancadaki haller farklı.” Aynen. Şöyle ki; Akkusativ durumu Türkçe’deki “belirtme/yükleme“ durumuna, Dativ durumu ise Türkçe “bulunma” durumuna karşılık gelir. Yani dativ Almancada “bulunma, durma, olma” kelimelerini anlatmak için kullanılır.

Dativ Nominativ Akkusativ Genitiv Tablosu

• Dativ’te eril (der) ve nötr (das) aynıdır.
• die artikelli olan isimlerin artikeli der’e dönüşür.
• Dativ çoğul isimlerde, ismin sonuna “n” harfi eklenir. Eğer kelime sonunda zaten bir adet “n” varsa, fazladan eklemeye gerek yoktur.
• Çoğulda s ile biten isimlerde n yoktur: Wir fahren mit zwei Autos. (İki araba ile gidiyoruz.)
• İyelik artikelleri (Possessivartikel), “kein” gibi işlev görür.

Ayrıca linke tıklayarak Belirli, Belirsiz, Olumsuz kavramlarına da göz atabilirsiniz.

Artikeller Çekimi Örnekleri

Dativ halinde artikeller nasıl çekilir? İşte örnekler:

• Das Buch gefällt dem Lehrer. (der → dem)
• Ich helfe dem Kind. (das → dem)
• Der Hund gehört der Familie. (die → der)
• Wir danken den Eltern. (die → den, çoğul -n)
• Das Hemd passt dem Mann. (der → dem)

Dativ Şahıs/Kişi Zamirleri (Personalpronomen im Dativ)

Burada bir şey fark ettiniz mi?

Renklendirdiğim yerlere bakın!

der (er), die (sie), das (es) ve çoğul die (çoğul sie) artikelleri zamirlerin yerine kullanılabiliyor.

• er hem Akkusativ (ihn) hem de Dativ’de (ihm) değişiyor. Tıpkı artikel der’deki gibi. der akkusativ’de değişirken diğerleri değişmiyordu.
• sie Akkusativ’de (sie) aynı kalırken Dativ’de (ihr) değişiyor.
• es de Akkusativ’de aynı (es) kalırken Dativ’de (ihm) değişiyor. Hatta Dativ’de er ile aynı olup “ihm” haline dönüşüyor.

Tekrardan tabloyu bırakıyorum buraya:

Dativ Edatlar

Dativ halinde kullanılan bazı edatlar vardır. Bunlar cümlede isimleri Dativ hale getirir. İşte ana Dativ edatlar:

• aus (içinden, -den/-dan): Ich komme aus dem Haus. (Eviçinden geliyorum.)
• bei (yanında, -de/-da): Ich bin bei meiner Familie. (Ailemdeyim.)
• mit (ile): Ich gehe mit dem Hund spazieren. (Köpekle yürüyüşe çıkıyorum.)
• nach (sonra, -e/-a): Nach der Schule gehe ich nach Hause. (Okuldan sonra eve gidiyorum.)
• seit (-den beri): Seit einem Jahr lerne ich Deutsch. (Bir yıldan beri Almanca öğreniyorum.)
• von (-den/-dan, tarafından): Das Buch ist von Goethe. (Kitap Goethe tarafından.)
• zu (-e/-a): Ich gehe zu dem Arzt. (Doktora gidiyorum.)
• gegenüber (karşısında): Das Café ist gegenüber dem Bahnhof. (Kafe istasyonun karşısında.)

Wechselpräpositionen (Değişken Edatlar)

Bazı edatlar hem Dativ hem Akkusativ kullanabilir. Bunlara Wechselpräpositionen denir. Hareket mi yoksa durum mu belirttiğine göre değişir:

• wo? (nerede? – Dativ): Ich bin in dem Zimmer. (Odadayım.)
• wohin? (nereye? – Akkusativ): Ich gehe in das Zimmer. (Odaya gidiyorum.)

Edatlar: an, auf, hinter, in, neben, über, unter, vor, zwischen.

Almanca Dativ Konusunu Anlamak Basit

Almancada, bir cümlede bulunan nesneler farklı şekillerde ifade edilebilir. Bu nesneler, cümlede yerlerine göre üç farklı biçimde ifade edilirler:

1. Nominativ: Bu, cümledeki özneyi ifade eder.
2. Akkusativ: Bu, cümledeki doğrudan nesneyi ifade eder.
3. Dativ: Bu, cümledeki dolaylı nesneyi ifade eder.

Dolayısıyla, bir nesne “Akkusativ alan” veya “Dativ alan” olarak adlandırılır, çünkü cümlede farklı bir biçimde ifade edilir. Akkusativ alan, cümledeki doğrudan nesnedir ve Almancada “-en” veya “-n” gibi bir ek alır. Örneğin:

• Ich trinke den Saft. (Meyve suyunu içiyorum.) Burada “den Saft” (meyve suyunu), Akkusativ alanıdır.

Dativ alan ise cümledeki dolaylı nesnedir ve Almancada “-em” veya “-en” gibi bir ek alır. Örneğin:

• Ich gebe dem Mann ein Buch. (Adam’a bir kitap veriyorum.) Burada “dem Mann” (adama), Dativ alanıdır.

Hem Dativ Hem de Akkusativ Gerektiren Fiiller

Schenken (hediye etmek) ve kaufen (satın almak) gibi fiiller hem Akkusativ hem de Dativ alan fiiillerdir.

Her ikisini alanlar için Akkusativ dolaysız nesne, dativ ise dolaylı nesne konumundadır. Akkusativ‘in (dolaysız/belirtili nesnenin) aksine, eylemin “sonucundan etkilenen” kişi veya şeye ise Dativ (dolaylı nesne) denir.

Neymiş?

Sonucundan etkileniyormuş.

2 adet örnekle açıklayalım:

• Er kauft dem Kind ein Eis. (O, çocuğa bir dondurma(yı) satın alıyor.)
  • Er: Nominativ, zamir, o erkek
  • kaufen: fiil, satın almak, er’e göre çekimlenmiş hali kauft olur.
  • dem Kind: Dativ (das Kind)
  • ein Eis: Akkusativ (das Eis)

Açıklama: Dativ fiilden dolaylı yoldan etkilenir. Eğer dolaysız (direk) etkilenseydi o zaman çok anlamsız bir durum ortaya çıkardı ki anlam şöyle olurdu: O, çocuğu satın alıyor dondurmayı. veya O, çocuğu satın alıyor dondurma için. Gördüğünüz gibi sonuçtan dolaylı olarak etkilenmesi gerektiği kesin.

• Ich gebe meiner Freundin eine Blume. (Ben, kız arkadaşıma bir çiçeği veriyorum.)
  • Ich: Nominativ, zamir, ben
  • geben: fiil, vermek, ich’e göre fiil çekimi gebe.
  • meiner Freundin: Dativ, Ayrıca bkz.: İyelik Sıfatları (Possessivartikel)
  • eine Blume: Akkusativ

Açıklama: Dativ, Akkusativ ile kullanılınca dolaylı nesne durumunda olur. Yani fiilden doğrudan etkilenmez, doğrudan etkilenen Akkusativ olur. Tersi bir durum olsa kız arkadaşınızı çiçeğe vermiş olursunuz. 🙂

Sadece Dativ Gerektiren Fiiller

Ayrıca sadece Dativ gerektiren fiiller de vardır ve bunlar iki kısımda incelenir:

1. Kısım: Bu fiiller yukarıdaki gibi mantıklı fiillerden değiller. Akla mantığa uymazlar. Bu fiiller sadece bir özne gerektirir (Nominativ) ve işin içinde bir de şahıs (Dativ) vardır. Bu tür fiillerde wem sorusunu sorarak dativ’i buluruz. Nesne yok bunlarda sadece datif gerektirir.

“Der Mann gratuliert der Frau” cümlesi, “Erkek adam kadına tebriklerini sunar.” anlamına gelir ve dativ eylemlerinin sadece bir özne ve bir kişiye (dativ) sahip olduğunu belirtir. Bu nedenle, bu eylemlerin öğrenilmesi gerektiği vurgulanır. Diğer örnekler arasında “antworten” (cevap vermek), gratulieren (tebriklerini sunmak, tebrik etmek), “helfen” (yardım etmek), “zuhören” (kulak vermek, dinlemek), “glauben” (inanmak) ve “danken” (teşekkür etmek) bulunur.

Dativ alan fiiller ile ilgili örnek cümleler ve Türkçe açıklamaları:

1. antworten (cevap vermek):
   • Ich antworte ihm (Ona cevap veriyorum)
   • Ich habe ihm auf seine Frage geantwortet. (Onun sorusuna cevap verdim.)
   • Bitte antworte mir so schnell wie möglich. (Lütfen bana mümkün olan en kısa sürede cevap ver.)
2. gratulieren (tebrik etmek, tebriklerini sunmak):
   • Der Mann gratuliert der Frau (Erkek adam kadına tebriklerini sunar.)
   • Ich möchte dir zum Geburtstag gratulieren. (Doğum günün kutlu olsun demek istiyorum.)
   • Sie haben uns zu unserem Jubiläum gratuliert. (Bizim yıldönümümüzü tebrik ettiler.)
3. helfen (yardım etmek)
   • Ich helfe dir (Sana yardım ediyorum)
   • Kannst du mir bitte helfen, diesen Schrank zu tragen? (Lütfen bu dolabı taşımama yardım eder misin?)
   • Der Lehrer hat den Schülern bei den Hausaufgaben geholfen. (Öğretmen ödevlerde öğrencilere yardım etti.)
4. zuhören (dinlemek)
   • Bitte hör mir zu, wenn ich mit dir spreche. (Lütfen seninle konuşurken bana kulak ver.)
   • Sie hat ihm aufmerksam zugehört. (O, dikkatle onu dinledi.)
5. glauben (inanmak)
   • Ich glaube dir (Sana inanıyorum)
   • Ich glaube nicht, dass er die Wahrheit sagt. (Onun doğruyu söylediğine inanmıyorum.)
   • Sie glaubt an die Existenz von Geistern. (O, hayaletlerin varlığına inanıyor.)
6. danken (teşekkür etmek)
   • Du dankst mir (Bana teşekkür ediyorsun)
   • Ich möchte mich für deine Hilfe bedanken. (Yardımın için teşekkür etmek istiyorum.)
   • Wir haben unseren Gästen für ihr Kommen gedankt. (Misafirlerimiz gelmeleri için teşekkür ettiler.)

2. Kısım: Bazı fiillerde vardır ki Almanca fiillerin kişi/şahıs hâlinin dativde, nesnenin veya eşyanın ise nominativ’de kullanılmaktadır. Bunlar şunlardır: gefallen (beğenmek), gehören (ait olmak), passen (uygun olmak), schmecken (tatmak), stehen (yakışmak, hoş durmak, dikilmek, ayakta durmak), wehtun (acıtmak).

Bu fiilerde özne bir eşya olur. Dativ halde insan olur.

1. Gefallen (hoşa gitmek, beğenmek):
   • Das Haus gefällt den Leuten. (Ev kişilerin/şahısların hoşuna gidiyor.)
   • Der Film gefällt den Freunden. (Filim arkadaşların hoşuna gidiyor.)
   • Mir gefällt dein neues Kleid. (Yeni elbisen bana çok hoş geliyor. – Nominativ: dein neues Kleid / Dativ: mir)
2. Gehören (ait olmak):
   • Das Auto gehört dem Chef. (Araba patrona şefe ait.)
   • Das Haus gehört meiner Familie. (Ev aileme ait. – Nominativ: das Haus / Dativ: meiner Familie)
3. Passen (uygun olmak):
   • Die Schuhe passen der Frau nicht. (Ayakkabılar kadına uymuyor.)
   • Diese Schuhe passen mir nicht. (Bu ayakkabılar bana uymuyor. – Nominativ: diese Schuhe / Dativ: mir)
4. Schmecken (tatmak):
   • Der Wein schmeckt dem Mann nicht. (Şarap adama lezzet vermiyor.)
   • Das Eis schmeckt lecker. (Dondurma lezzetli. – Nominativ: das Eis / Dativ: (yok)
5. Stehen (yakışmak, hoş durmak, dikilmek, ayakta durmak):
   • Die Jacke steht dem Mädchen nicht gut. (Ceket kıza iyi yakışmadı.)
   • Die Bücher stehen im Regal. – (Kitaplar raflarda (ayakta/dik) duruyor. – Nominativ: die Bücher / Dativ: (yok)
6. Wehtun (acıtmak):
   • Der Kopf tut der Frau weh. (Kafa kadına ağrı/acı veriyor.)
   • Meine Füße tun mir weh. – Türkçesi: Ayaklarım ağrıyor. – Nominativ: meine Füße / Dativ: mir)

Dativ Örnek Cümleler

“Helfen” – yardım etmek

• Ich helfe meiner Schwester. (Kardeşime yardım ediyorum.) Bkz.: İyelik Sıfatları (Possessivartikel) (Mein, Dein, Sein…)
• Wir helfen unseren Nachbarn. (Komşularımıza yardım ediyoruz.)

“Gehören” – ait olmak

• Das Auto gehört meinem Vater. (Araba babama ait.)
• Die Schuhe gehören meiner Schwester. (Ayakkabılar kız kardeşime ait.)

“Antworten” – yanıtlamak

• Ich antworte meinem Chef. (Patronuma cevap veriyorum.)
• Sie antwortet ihrer Freundin nicht. (Arkadaşına cevap vermiyor.)

“Danken” – teşekkür etmek

• Ich danke meinem Freund. (Arkadaşıma teşekkür ediyorum.)
• Wir danken unseren Eltern. (Ebeveynlerimize teşekkür ediyoruz.)

“Gefallen” – hoşa gitmek

• Das Essen gefällt meiner Mutter. (Yemek anneme hoş geliyor.)
• Der Film gefällt meinem Bruder nicht. (Filimden abim hoşlanmıyor.)

“Passen” – uymak

• Der Pullover passt meinem Vater nicht. (Kazağı babama uymuyor.)
• Die Farben passen meiner Schwester gut. (Renkler kız kardeşime iyi gidiyor.)

“Gratulieren” – tebrik etmek

• Ich gratuliere meiner Freundin zum Geburtstag. (Arkadaşımı doğum günü nedeniyle tebrik ediyorum.)
• Wir gratulieren unserem Lehrer zur Beförderung. (Öğretmenimize terfi nedeniyle tebrik ediyoruz.)

“Vertrauen” – güvenmek

• Ich vertraue meinem besten Freund. (En iyi arkadaşıma güveniyorum.)
• Sie vertraut ihrem Mann nicht. (Kocasına güvenmiyor.)

Örnek cümle eklemesi:

• Der Mann schenkt der Frau Blumen. / Die Blumen gefallen der Frau. (Adam kadına çiçek veriyor. / Çiçekler kadına hoş geliyor.)
  • Nominativ: Der Mann / Die Frau
  • Akkusativ: Die Blumen
  • Dativ: Der Frau
• Der Ober serviert den Gästen das Essen. / Das Essen schmeckt den Gästen. (Garson misafirlere yemeği servis ediyor. / Yemek misafirlere lezzetli geliyor.)
  • Nominativ: Der Ober / Das Essen
  • Akkusativ: Das Essen
  • Dativ: Den Gästen
• Der Chef fragt die Sekretärin. / Die Sekretärin antwortet dem Chef. (Müdür sekreterine soruyor. / Sekreter müdüre cevap veriyor.)
  • Nominativ: Der Chef / Die Sekretärin
  • Akkusativ: Die Sekretärin
  • Dativ: Dem Chef
• Das Mädchen schreibt dem Freund eine E-Mail. / Der Freund liest den Brief. (Kız arkadaşına bir e-posta yazıyor. / Arkadaşı mektubu okuyor.)
  • Nominativ: Das Mädchen / Der Freund
  • Akkusativ: Den Brief
  • Dativ: Dem Freund
• Die Mutter kauft dem Kind eine Jacke. / Die Jacke passt dem Kind. (Anne çocuğuna bir ceket alıyor. / Ceket çocuğa uyuyor.)
  • Nominativ: Die Mutter / Die Jacke
  • Akkusativ: Eine Jacke
  • Dativ: Dem Kind
• Der Vater repariert dem Sohn das Fahrrad. / Der Sohn hilft dem Vater. (Baba oğlunun bisikletini tamir ediyor. / Oğul babasına yardım ediyor.)
  • Nominativ: Der Vater / Der Sohn
  • Akkusativ: Das Fahrrad
  • Dativ: Dem Sohn
• Der Fuß tut dem Mann weh. / Der Arzt hilft dem Mann. (Adamın ayağı ağrıyor. / Doktor adama yardım ediyor.)
  • Nominativ: Der Fuß / Der Arzt
  • Akkusativ: (Yok)
  • Dativ: Dem Mann

Dativ Alan Bazı Fiiller

1. absagen: iptal etmek, reddetmek
2. ähneln: benzemek
3. antworten: cevap vermek
4. begegnen: karşılaşmak, buluşmak
5. befehlen: emretmek, komuta etmek
6. beistehen: yardım etmek, destek olmak
7. beitreten: katılmak, üye olmak
8. danken: teşekkür etmek
9. dienen: hizmet etmek, yardımcı olmak
10. drohen: tehdit etmek
11. einfallen: aklına gelmek, düşmek
12. entgegenkommen: karşılamak, yaklaşmak
13. fehlen: eksik olmak, yokluğunu hissettirmek
14. folgen: takip etmek, izlemek
15. gefallen: hoşuna gitmek
16. gehorchen: itaat etmek, kulak vermek
17. gehören: ait olmak, sahip olmak
18. gelingen: başarmak, başarılı olmak
19. genügen: yeterli olmak, kafi gelmek
20. glauben: inanmak, düşünmek
21. gratulieren: tebrik etmek
22. gut tun: iyi gelmek, faydalı olmak
23. helfen: yardım etmek
24. missfallen: hoşuna gitmemek, beğenmemek
25. misslingen: başarısız olmak, kötü gitmek
26. sich nähern: yaklaşmak, yakınlaşmak
27. nachlaufen: peşinden koşmak, takip etmek
28. nützen: faydalı olmak, işe yaramak
29. passen: uygun olmak, oturmak
30. passieren: meydana gelmek, olmak
31. raten: öğüt vermek, tavsiye etmek
32. sich schaden: zarar vermek, kendine zarar vermek
33. schmecken: tatmak, lezzetli olmak
34. sagen: söylemek, demek
35. vertrauen: güvenmek, itimat etmek
36. verzeihen: affetmek
37. weh tun: acıtmak, acı hissettirmek
38. ausweichen: kaçınmak, kaçmak
39. widersprechen: karşı çıkmak, itiraz etmek
40. zuhören: dinlemek, kulak vermek

Dativ Konusu Hakkında Sık Sorulan Sorular

Almanca öğrenmek ABC kadar kolay! 🇩🇪 ❤️ 🇹🇷

AlmancaABC‘de videolar, A1, A2, B1 konu anlatımları, kelime listeleri ve Almanca öğrenmek için ihtiyacın olan her şey seni bekliyor!

Hemen takip et, değişimi fark et!

• 🌐 Website: almancaabc.com
• 📺 YouTube: @AlmancaABC
• 📱 Instagram: @almancaabc
• 📘 Facebook: /almancaabc
• 🐦 Twitter: @AlmancaABC
• 💬 WhatsApp Kanal: Güncel içerikler için

• WhatsApp Kanal
• YouTube
• TikTok
• Facebook
• Instagram
• X